Bazylia pospolita, nazywana również wonną czy właściwą, jest jednorocznym gatunkiem rośliny zaliczanym do rodziny jasnotowatych. Choć jej popularność wynika głównie z jej zastosowania jako przyprawy, to warto podkreślić, że ma ona również znaczenie w medycynie, kosmetyce oraz aromaterapii. Bazylia może być bez trudu uprawiana w domowych warunkach, zarówno na parapecie jak i w ogrodzie. Jakie są jednak dokładne właściwości tej rośliny i jak należy ją uprawiać?
Pochodzenie bazylii pospolitej wiąże się najprawdopodobniej z Indiami, skąd trafiła do Europy za sprawą ekspedycji wojennych Aleksandra Wielkiego. Początkowo zadomowiła się w Grecji, a stamtąd dotarła do innych krajów basenu Morza Śródziemnego. Obecnie hoduje się ją głównie w ciepłych rejonach klimatu umiarkowanego, ale także na obszarach sub- i międzyzwrotnikowych. Na kontynencie europejskim najwięcej bazylii uprawia się w krajach śródziemnomorskich, ale można spotkać jej plantacje również na Ukrainie, Węgrzech, w Bułgarii, Czechach, Słowacji, Niemczech i Polsce. W naturalnym środowisku bazylia już nie występuje.
W okresie średniowiecza przypisywano bazylii zdolność odstraszania smoków i innych bestii. W pewnych regionach Europy roślina ta była symbolem śmierci. Przyjęło się również przesądne wierzenie, że marzenia o bazylii przynoszą pecha. Z drugiej strony we Włoszech była obyczajowo znana jako symbol młodości i gotowości do ślubu – młode kobiety nosiły jej gałązki we włosach. Francuska nazwa bazylii to „królewskie zioło”, a w Portugalii daje się ją ukochanym przy okazji świąt religijnych.
Przeznaczenie bazylii jest bardzo różnorodne – znajduje zastosowanie zarówno w gastronomii, jak i w przemyśle farmaceutycznym czy kosmetycznym. Smak tej rośliny można określić jako delikatnie słodki i pikantny, zaś aromat przypomina kombinację mięty i anyżu. Dodawana do potraw skutecznie podkreśla ich smak i zapach.
Znanych jest wiele odmian bazylii, różniących się smakiem oraz kolorem liści. Na świecie zidentyfikowano około 200 gatunków tej rośliny. W Polsce najczęściej spotykana jest bazylia pospolita (Ocimum basilicum), jednak występują także inne odmiany.
Wśród nich wyróżniać można bazylię czerwoną, której liście mają czerwonawą barwę, a smak jest słodko-pikantny. Często dodaje się ją do makaronu i świeżych pomidorów lub tworzy na jej bazie mniej znane pesto z Trapani. Bazylia tajska jest popularna w Tajlandii, Kambodży czy Wietnamie i charakteryzuje się korzennym, słodkawym smakiem z nutami anyżu i lukrecji oraz intensywnym anyżowym aromatem z akcentem cytrusowym. Niezwykle wyrazisty smak tej odmiany nadaje charakteru potrawom takim jak pad thai czy tom kha gai. Bazylia grecka ma drobne listki i delikatny zapach, idealnie komponuje się z daniami kuchni śródziemnomorskiej. Z kolei bazylia cynamonowa, ze względu na swój słodki i cynamonowy zapach, często stosowana jest do ciast i deserów.
Bazylia jest niewielką rośliną, osiągającą wysokość pomiędzy 50 a 70 cm. W zależności od odmiany, jej liście mogą być jasnozielone lub purpurowe, a kwiaty żółtobiałe, różowe lub czerwone. Bazylia kwitnie w maju i lipcu, a jest również rośliną miododajną.
