Endorfiny służą do łagodzenia bólu, redukcji stresu i poprawy ogólnego samopoczucia. Jej niedobór jest ściśle związany z wyższym ryzykiem wystąpienia zaburzeń nastroju, przewlekłego bólu oraz problemów wynikających z nadużywania substancji psychoaktywnych. Dlatego też istotne jest zrozumienie, jak można efektywnie podnieść poziom endorfin w organizmie.
Endorfiny to hormony uwalniane przez mózg, które działają podczas odczuwania bólu, stresu lub wykonywania działań przynoszących przyjemność. Często są nazywane „hormonami szczęścia”. W kontekście ich funkcji, endorfiny stanowią grupę neuroprzekaźników, które pełnią rolę naturalnych środków przeciwbólowych oraz stymulatorów dobrego samopoczucia. Istnieje trzy typy endorfin: alfa-, beta- i gamma-endorfiny, spośród których najbardziej rozpoznawalne są beta-endorfiny – te łagodzą stres i pomagają radzić sobie z bólem na sposób analogiczny do farmaceutyków przeciwbólowych.
Podczas sytuacji stresowych lub bolesnych, przysadka mózgowa i podwzgórze produkują endorfiny, które funkcjonują jak chemiczne przekaźniki. Wspomagają one układ nerwowy w procesie blokowania receptorów bólu. Ponadto, endorfiny zwiększają poczucie przyjemności i ogólnego dobrego samopoczucia.
Korzyści wynikające z wysokiego poziomu endorfin są liczne, mimo że nie jest on regularnie monitorowany przez personel medyczny – w przeciwieństwie do innych hormonów. Poziom ten fluktuuje w ciągu dnia, w zależności od aktywności jednostki, a zwłaszcza od doświadczeń bólowych, stresowych lub przyjemnych. Endorfiny są naturalnie uwalniane przez organizm jako mechanizm obronny. Poprzez blokowanie sygnałów bólu, umożliwiają one kontynuację funkcjonowania w trudnych sytuacjach. Mają także pozytywny wpływ na regulację nastroju oraz zdrowie ogólne i układ odpornościowy. Badania dowodzą, że endorfiny zmniejszają ryzyko depresji i zaburzeń lękowych, poprawiają samoocenę, regulują apetyt, wspierają układ odpornościowy i pomagają w procesach poznawczych.
Niski poziom endorfin, choć wciąż jest przedmiotem badań, może wynikać z takich dolegliwości jak zespół stresu pourazowego (PTSD). Badania wykazały również korelację między niskim poziomem endorfin a zwiększonym ryzykiem wystąpienia depresji i zaburzeń lękowych, zaburzeń związanych z nadużywaniem substancji psychoaktywnych, problemów ze snem oraz migreny.
Z drugiej strony, podwyższony poziom endorfin jest naturalnie obserwowany np. podczas spożywania posiłków, spotkań towarzyskich, ćwiczeń fizycznych czy seksu. Niestety, możliwe jest rozwinięcie uzależnienia od przypływu endorfin, zwłaszcza poprzez obsesyjne ćwiczenia.
Można jednak bezpiecznie zwiększyć poziom endorfin za pomocą umiarkowanych ćwiczeń aerobowych lub innych form aktywności fizycznej, takich jak pływanie, taniec, piesze wędrówki, power walking czy trening interwałowy o wysokiej intensywności. Inne metody obejmują konsumpcję pokarmów i aktywności przyjemnych, takich jak jedzenie gorzkiej czekolady, pikantnych potraw, twórczość artystyczną, masaż, seks, korzystanie z sauny, aromaterapia, akupunktura, medytacja, śmiech i spotkania towarzyskie.
